Allemaal een beetje wilder worden!

Organisatie ecologie: organisaties laten groeien en bloeien

Door een aanvraag van een opdrachtgever stuitte ik een tijdje geleden op het begrip ‘organisatie ecologie’. In mij Google-tocht naar achtergrondinformatie stuitte ik op beelden met prachtige, heerlijk wilde tuinen naast beelden van tuinen met kunstig aangeharkte paden en doordacht gemêleerde borders. Het wetenschappelijk commentaar bij de beelden: de wild ogende tuinen hebben veel meer overlevingskansen dan de strak geregisseerde hovenierskunst. Dat maakte mij, als overtuigd communicatieve-organisatie-voorstander, tot een blij mens.

Sinds maart vorig jaar heeft de Tilburg University een leerstoel Organisatie Ecologie. Hoogleraar is Gerda van Dijk. In haar oratie geeft ze een aantal treffende statements op het grensvlak van organisatiekunde, leiderschap en communicatie. Vrij verwoord is de kern van haar betoog dat we in een steeds complexere wereld moeten vertrouwen op de kracht van mensen en dat managers en bestuurders ruimte moeten bieden voor initiatief, zelf denkend en zelf (bij)sturend vermogen van medewerkers.

Mij spreekt dat enorm aan. Het sluit helemaal aan bij mijn ideeën over communicatieve organisaties. De realiteit is helaas dat hele volksstammen managers niet zo denken en handelen. Managers zijn vaak hoveniers met schoffeldrang. Gerda van Dijk noemt een aantal voorbeelden:

• We willen meer ‘vertrouwen’ in de organisatie, maar formuleren ‘gedrags- en governance codes’.
• We introduceren ‘het nieuwe werken’ om de onderlinge samenhang, het innovatief vermogen en de communicatie te verbeteren; alleen de top heeft een eigen kamer.
• We willen met elkaar een ‘lastig gesprek voeren’, maar we vragen om een agenda en houden ons daar aan.
• We willen co-creëren met anderen, maar als het dreigende resultaat ons niet aanstaat ‘nemen we onze verantwoordelijkheid’ en ‘grijpen we in’.

Het interessante voor mij is dat deze voorbeelden allemaal met communicatie te maken hebben. Ze laten overduidelijk laten zien dat in woord beleden intenties worden tegengewerkt door restrictieve en risicomijdende maatregelen. Dat geldt zeker ook voor het communicatiebeleid in veel organisaties. Kijk maar eens naar veel sociale media protocollen. Managers hebben er geen idee van hoe verlammend die protocollen zijn, hoe ze energie en enthousiasme de nek omdraaien omwille van online schijnveiligheid. Ze hebben niet half in de gaten hoeveel kansen ze missen door medewerkers te verbieden enthousiaste ambassadeurs voor hun organisatie te zijn.

Vroeg of laat zal elke organisatie communicatiever moeten worden; kwestie van continuïteit en overleven. Mijn advies: durf een beetje wild te zijn. Ga eens buiten de fraai geharkte paden en pluk de vruchten van alles wat de kans heeft gekregen om te groeien en te bloeien. Ik beloof dat je er uiteindelijk wild enthousiast van wordt.